İş sağlığı ve güvenliğine giriş

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE GİRİŞ

İnsanın en temel hakkı nedir dediğimizde tabii ki Allah cc’ın verdiği yaşama hakkı akla gelir.  Ancak, nasıl bir yaşam denildiğinde “sağlıklı, fiziksel ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde” bir yaşam olmalıdır. İşte tam burada iş sağlığı ve güvenliği dediğimiz kavram aklımıza gelmektedir.

                Günlük hayatımızda; evimizde elektrik, doğalgaz, yaşam alanımız olan binada merdivenler, asansörler, çarşıda dışarıda ise trafik, çarpışmalar, takılıp düşmeler, karşılaşacağımız olumsuzluklar, çalıştığımız işyerlerinde elektrik, kimyasallar, makine ve tezgahlar, gürültü, toz vs. gibi birçok tehlike ile karşı karşıyayız. O zaman bu tehlikeleri ortadan kaldırıp güvenli bir şekilde çalışmalı mıyız? Tabii ki hayır, medeniyetimizin devamı için tehlikelere ihtiyacımız var, onlarla birlikte yaşamak zorundayız. İşte bu tehlikelerden korunma yolarını bize iş sağlığı ve güvenliği kuralları sağlamaktadır. Bütün bu tehlikelerin riske dönüşüp bize zarar vermemesi için iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymamız ve uygulamamız gereklidir.

İş sağlığı ve güvenliğinin (İSG) dünyada ve ülkemizde hızla artan önemi, değişen şartlar neticesinde daha sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı ihtiyacının doğması, insan kaynakları alanında çalışanların iş sağlığı ve güvenliği sorunları üzerine daha fazla düşünmesini gerektirmektedir. İSG, meslek hastalıklarının azaltılması, iş kazalarının önlenmesi ve güvenli çalışma ortamının tanzimi konusunda büyük önem taşımaktadır. www.madenpark.com

İSG; henüz bir tehlike durumuyla karşı karşıya kalınmamış, işletmede bir arıza oluşmamışken bile işletmede oluşabilecek tehlikelerin ve risklerin öngörülerek bunların kabul edilebilir olup olmadığına karar verme çalışmalarını da içeren geniş bir kavramdır.  İSG, güvenli bir çalışma ortamı sağlamayı, iş kazaları ve meslek hastalıklarına sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılmasını amaçlamaktadır. Sağlıklı ve güvenli bir iş ortamı sunmak insani değerlere duyulan saygı ve işletmelerin kurallara uymasının bir göstergesidir. İş güvenliğine verilen önem, her şeyden önce insan hayatına verilen değerin bir ölçüsü olduğu gibi, iş kazaları ile meslek hastalıklarının işletmelere yüklediği doğrudan maliyetini de düşürerek işletme karını büyüttüğü bir gerçektir. Fakat sürekli gelişen teknoloji ve değişen ekonomik şartlar kimi zaman bu hassasiyetlerin önüne geçerek İSG açısından istenilmeyen durumlarla karşı karşıya kalmamıza sebep olmuştur. Oysa İSG’ne yapılan yatırım sadece olumsuz çalışma koşulları ya da çalışanların sağlık ve güvenlik tehditlerini ortadan kaldırmamaktadır. Aynı zamanda verimlilik, performans artışı gibi işletme açısından önemli görülen iktisadi konulara destek vermektedir. İşletmeler açısından modern güvenlik tedbirleri ile konu ele alındığında proaktif bir bakış açısı ile değerlendirme yapılacak ve yönetim faaliyetlerine çözüm sunacaktır. . www.madenpark.com .

İSG, çok yönlü/işlevli disipliner bir yapıya sahiptir. İSG kavramı, öncelikle çok bilimliliği içeriyor. Birçok bilim dalının ilgi alanına girer. Sadece birkaç alana odaklandığınız takdirde, diğer tarafların eksik kalacağı unutulmamalıdır. Bu yüzden İSG çalışmaları birçok farklı branş ile desteklenmelidir.

İSG’nin verimlilik boyutunu ele aldığımızda, çalışma hayatının daha etkili ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi için tüm organizasyonlarda “önce sağlık ve güvenlik” anlayışının benimsenmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle İSG eksikliğine yol açan nedenlerin tespit edilmesi, sağlıklı ve huzurlu bir organizeli ortamın ve verimli çalışmanın temel gerekliliklerden biridir.

İşletme bünyesinde ideal bir iş güvenliği sunularak çalışanlar arasında işbirliği ve güven oluşumu ile yüksek verimlilik elde edilebilir. Güven düzeyi ne kadar yüksek olursa verimlilik de o derece artar. İSG kriterlerini sağlayan bir işletmede üretim artarken maliyet düşme eğilimindedir. Ayrıca, çalışma ortamlarında iş güvenliğinin ekip çalışması ile yaygınlaştırılacağı ve her açıdan verimliliğe olumlu etkileri olacağı açıktır.

İş kazaları sonucu oluşabilecek zarar, kazaların oluşmaması için yapılacak harcamalardan çok daha fazladır. İşletmelerin maliyet endişesi ile İSG faaliyetlerinden kaçındıkları görülmektedir. Yapılan harcama asla kayıp olarak değerlendirilmemeli, aksine uzun vadede insan kaynağına yapılan önemli bir yatırım olarak düşünülmelidir.

İSG’nin en önemli sorunu ve aynı zamanda iş kazalarının ana nedenleri olan “tehlikeli hareketler ve tehlikeli davranışların” temelinde insan ve insan yapısı vardır. Bilindiği üzere İnsan, maddi ve manevi yönü olan bir varlıktır. İnsanın manevi yönü ruh ile vücut bulur. Ruh; akıl, zeka, irade, hafıza, algılama, duygu, sevinç, keder, vicdan, nefis vb. argümanlarla birlikte işlevini ifa eder. İşte ruh; iyiyi-kötüyü, doğruyu-yanlışı, haklıyı-haksızı, tehlikesizi-tehlikeliyi bu argümanları ile birlikte değerlendirir, ayırır ve seçimini yapar. Alışkanlıklarda ısrarcı olunması, nefse yenik düşülmesi, cehalet ve önyargısal davranışlar, insanın psikolojik durumu, çevresel etkiler, sosyal durumları bu ayırımların sağlıklı yapılmasını engeller. Normal davranışlardan anormal davranışlara doğru sapmalar baş gösterir. Bu gibi durumlar psikolojik sorunlara yol açar ve insan olma özelliğimizde zafiyetler baş gösterir. İşte kurallara uymamakta, iş kazalarının en önemli nedenlerinden olan tehlikeli davranışların temelinde de böyle psikolojik ve sosyolojik bir olgu olan anormal davranışlar/sorumsuz davranışlar yatmaktadır.

İnsan, sorumluluk duygusu taşıyan bir varlıktır. Allah cc insanı yaratırken sorumlu kılmıştır ve bu sorumluluğun başta geleni Alah cc’ın bize emanet olarak verdiği bu bedeni koruma sorumluluğudur. Bundan dolayıdır ki, insan bu emaneti korumak ve normal davranışlarda bulunmakla yükümlüdür. Zaten fıtrata uygun olanda budur. Anormal davranışlar ile emanete ihanet ederek ve dolayısıyla sorumluluğumuzu yerine getirmeyerek gerek bedenimize gerekse çevremize maddi ve manevi zararlar vermiş oluruz.

Zeynel ARIKOĞLU

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Jeoloji Mühendisi-Maden