Kalay

Kalay çok eskiden beri bilinen ve kullanılan bir metaldir. İlk kalay ihtiva eden alaşımlar M.Ö. 3200-2500 yıllarında Mezopotamya’da kullanılmaya başlanmıştır. Kalay, özgül ağırlığı 7.3, erime noktası 232 °C’dir. Atom ağırlığı 118.6, atom numarası 50’dir. En önemli ve ekonomik minerali kassiterittir (SnO2).

Kalay

KALAY

 

Kalay çok eskiden beri bilinen ve kullanılan bir metaldir. İlk kalay ihtiva eden alaşımlar   M.Ö. 3200-2500 yıllarında Mezopotamya’da kullanılmaya başlanmıştır.

 

Kalay, özgül ağırlığı 7.3, erime noktası 232 °C’dir. Atom ağırlığı 118.6, atom numarası 50’dir. En önemli ve ekonomik minerali kassiterittir (SnO2). Kassiteritin yoğunluğu 6.8-7.1, sertliği 6-7 ve rengide kahverengi, kahverengi-siyahtır. Stannit, Frankit, Confieldit ve Teallit gibi kompleks sülfid minerallerinden de çok küçük miktarlarda kalay elde edilmektedir.

 

Kalay yatakları, damar ve ağsal veya dissemine şeklindedir. Çok ender masif şekilde de görülürler. Kassiterit ihtiva eden kayaçların ayrışmasıyla kassiterit serbestleşir ve akarsular ile denizlere taşınıp deniz kumlarında birikerek ikincil kalay yataklarını (Plaserler) meydana getirir. En önemli ve ekonomik plaser kassiterit yatakları denizel olanlarıdır.

 

Bugün için birincil kalay yataklarında ekonomik element yalnızca Sn olması halinde işletilebilir. Ekonomik tenör % 1-1.5 Sn’dir. Kalayın yanısıra Pb, W, Cu, Ag gibi yan ürünlerin eldesi sözkonusu ise, bu tenör düşebilir. Plaser kalay yataklarında 0.25 kg/m3 SnO2 ekonomik olarak işletilmektedir.

 

Kalay kalite açısından A sınıfı  (% 99.8) elektrolitik kalay (% 99.95-99.98 Sn), sert kalay     (% 99.6), teknik kalay (% 99) olarak sınıflandırılır. Kalayın kullanıldığı lehim malzemeleri de antimuanlı lehim (%95 Sn + % 5 Sb), gümüşlü lehim (% 95 Sn + % 5 Ag) ve yumuşak lehim (% 70 Sn + % 30 Pb) veya değişik yüzdelerde olarak ayrılmaktadır. w

 

Kalaylı alaşımların en önemlileri, bakırla yaptığı bronz (% 10-5 sn ihtiva eder) antimuan ve bakırla yaptığı yatak metali (Babbit metal) ve beyaz metaldir. www.madenpark.com

 

Kalay metali, kalın çubuklar, külçeler, pikler ve parçalar halinde (50 kg’lık yada daha az) alınır ve satılır. ABD’ye ithal edilen kalay metali çoğunlukla 45 kg’lık pikler halindedir. Çoğunlukla “Düz” yada “A Kalite” kalay olarak tabir edilen ticari anlamda saf kalay minimum  %  98.8  kalay  içeriğine  sahiptir.  Daha  yüksek  kaliteli  elektrolitik        olanların

% 99.95-99.98 kalay içeriği vardır. Sert kalay % 99.6, teknik kalay ise % 99 kalay içermektedir.

 

American Society of Testing and Materials (ASTM) 1982-1984 yıllarında, Pik Kalay Grubu, A kalite kalay için; % 99.85 minimum kalay ve % 0.030 maksimum bizmut içeriği sınırlaması getirmiştir.

 

Lehimli Kompozisyonlar ise;

Antimuanlı-kalay lehimi (% 95 kalay, % 5 antimuan) Kalay-gümüş lehimi (% 95 kalay, % 5 gümüş) Yumuşak lehim (%1-70 kalay, kalanı kurşun)dir.

Bronzlar ise % 10-15 kalay ihtiva eden kalaylı alşımlardır. Kalay-bazlı beyaz metal kalaya ek olarak % 4.5-15 antimuan ve % 3.5-8 bakır katılımı ile oluşturulmaktadır (DPT VII. Beş  Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu).

 

DÜNYADA DURUM

 

Plaser yataklardaki en yaygın madencilik yöntemi kovalı taraklama makinaları ile yapılan madenciliktir. Bunun yanısıra çakıl pompaları ve çeşitli açık işletme yöntemleri de plaser kalay yataklarında kullanılan işletme yöntemleridir.

 

Damar tipi kalay cevherleşmelerinde uygulanan madencilik yöntemi, diğer cevherleşmelerde uygulanan yöntemlerle aynı olup, genellikle cevherleşme zonuna kuyu ve galerilerle girilir ve cevher yeryüzüne çıkarılır.

 

Kovalı taraklama sisteminde, cevher kovalar tarafından kazılarak dışarı taşınır. Daha sonra eleklerde yıkanıp jig ve sallantılı masalarda konsantre edilir. Burada elde edilen kaba konsantre, nihai konsantre (% 70-75 Sn’lik) elde etmek üzere konsantratöre gönderilir. Gravite konsantrasyona dayanan bu sistemde manyetit de kalayla birlikte zenginleştirildiğinden, nihai konsantre kurutulduktan sonra manyetik seperatörle manyetitten temizlenir. www.madenpark.com

 

Primer kalay cevherleşmelerinde, kalay cevherinin zenginleştirilmesinde diğer yöntemlere oranla daha ucuz maliyetli olan gravimetrik yöntemler kullanılır. Kalayın dissemine olarak ince tane boyutunda dağıldığı yataklarda flotasyon yöntemi de kullanılır. Ancak, bu yöntemde verim genellikle % 70’in altında kalır. Gravimetrik yöntemle elde edilen konsantre, içindeki sülfürlü ve ağır mineraller nedeni ile plaser yataklardan elde edilen konsantreye oranla daha düşük tenörlüdür (% 40-60 Sn). Dolayısıyla bu tenörü yükseltmek için konsantrenin sülfürlü minerallerden arıtılması gerekir ki, bu da kavurma, manyetik ayırma ve flotasyonla gerçekleştirilebilir.

 

Kasiterit konsantresi karbonla 1200-1300 °C’de ısıtılarak metalik kalaya  indirgenir. Genellikle ancak plaser tipi yataklardan elde edilebilen saf kasiterit konsantreleri doğrudan izabe edilebilirken, diğer yataklardan elde edilen konsantrelerin izabe edilmeden önce emprüritelerinden temizlenmesi gerekmektedir (DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu).

 

Rezervler

 

Dünya kalay baz rezervleri 12 milyon tondur. Dünya toplam kalay kaynakları ise 37 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Dünya kalay rezervleri Tablo 1’de verilmiştir. Buna göre gelişmiş ülkelerde kalay kaynaklarına sahip olma oranı %    4.8, gelişmekte olan ülkelerde ise

% 62.8’dir. Çin ve Eski Sovyetler Birliği’nde bu oran % 32.4’dür. Statik rezerv durumunun 35 yıl olacağı tahmin edilmektedir( Minerals Handbook, 1998-1999).

 

 

Tablo 1. Kalay Dünya Rezervleri

Ülkeler

Rezerv

( Bin Ton)

Toplamda Oranı (%)

Afrika

 

 

Toplam

5

0.1

Asya

 

 

Çin

2 100

27.1

Endonezya

750

9.7

Malezya

1 200

15.5

Tayland

940

12.1

Vietnam

110

1.4

Diğerleri

13

0.2

Avrupa

 

 

Portekiz

70

0.9

Rusya

300

3.9

Diğerleri

51

0.7

Kuzey Amerika

 

 

Kanada

20

0.3

ABD

20

0.3

Orta ve Güney Amerika

 

 

Bolivya

450

5.8

Brezilya

1 200

15.5

Peru

300

3.9

Diğerleri

1

0

Okyanusya

 

 

Avustralya

210

2.7

Dünya Toplamı

7 740

100.0

Gelişmiş Ülkeler

371

4.8

Gelişmekte Olan Ülkeler

4 857

62.8

Çin ve Eski Sovyetler Birliği

2 512

32.4

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

 

 

Maden Üretimi ve Üretim Kapasiteleri

 

Kalay  maden  üretimi  ve  izabe/rafineri  üretimleri  Tablo  6.2’de  verilmiştir.  1995   yılında 204 200 ton, 1996’da ise 221 500 ton kalay üretilmiştir. Dünya toplam maden üretim kapasitesi 221 000 ton kalaydır. Çin 1996 yılında üretimin % 31.4’ünü karşılamıştır. İkinci sırada % 23’lük üretimle Endonezya ve daha sonra Peru, Brezilya ve Bolivya yer almaktadır. Kalayın    yıllık    üretim    değeri    1997    fiyatlarıyla,    rafine    edilmiş    metal   bazında 1.31 milyar US $'dır.

 

Dünya izabe/rafineri üretimi 377 500 ton kalay olup maden üretiminden daha yüksek bir kapasite sözkonusudur. 1995 ve 1996’da izabe/rafineri miktarları cevher üretim miktarlarına paraleldir. Yine bu kapasitenin, kalayın maden üretimini yapan ülkeler tarafından kullanıldığı görülmektedir. Bir diğer husus dünya kalay üretim miktarında zaman zaman düşüşler görüldüğüdür. Örneğin, kalay üretiminin 1987’de 100 000 ton seviyelerinde gerçekleştiği, 1988-1990’larda yükseldiği 1992’de tekrar üretimin azaldığı ve daha sonraki yıllarda artış eğilimi içinde olduğu görülmektedir. İkincil kaynaklardan kalay üretimi de sözkonusudur. Kalay, izabe tesisi artıklarından 1995 yılında 7 450 ton kalay üretilmiştir (istatistiklerde yer alan miktar). Bununla birlikte kalay içeren hurdalardan bazı endüstriyel ülkelerin önemli olan kalay geri kazanımları da mevcuttur; örneğin ABD’de 1995’de 11 400 ton nikelin üretildiği bilinmektedir. Diğer ülkelerin verileri tümüyle istatistiklerde yer almamaktadır. www.madenpark.com

 

Tablo 2. Kalay Maden ve Metal Üretimi ile Üretim Kapasiteleri

 

Ülkeler

Maden Üretimi

İzabe/Rafineri Üretimi

Kalay   İçeriği     Oran     Kapasite (Bin Ton)           (%)        (Bin Ton)

Kalay   İçeriği      Oran       Kapasite (Bin   Ton)            (%)        (Bin Ton)

1995        1996       1996

1995        1996         1996

Afrika

Kongo

0.7

-

-

1.0

-

-

-

3

Nijerya

2.7

2.7

1.2

0.5

0.3

0.1

0

4

Ruanda

0.2

-

-

0.5

-

-

-

2

Asya

Çin

61.9

69.6

31.4

55.0

60.8

71.5

30.8

70.0

Hindistan

-

-

-

-

0.1

-

-

0.5

Endonezya

46.1

51.0

23.0

40.0

44.2

49.0

21.1

40.0

Japonya

-

-

-

-

0.6

0.5

0.2

3.0

Kazakistan

0.5

0.5

0.2

1.0

-

-

-

-

Laos

0.8

0.8

0.4

0.5

-

-

-

-

Malezya

6.4

5.2

2.3

7.0

39.4

38.1

16.4

80.0

Moğolistan

0.1

0.1

0

5.0

-

-

-

-

Burma

0.7

0.4

0.2

1.5

0.1

-

-

-

Güney Kore

-

-

-

-

0.3

0.3

0.1

1.0

Tayland

1.8

1.3

0.6

4.0

8.2

11.0

4.7

38.0

Vietnam

4.5

4.5

2.0

4.5

2.4

2.3

1.0

4.0

Avrupa

Belçika

-

-

-

-

6.3

8.2

3.5

5.5

Yunanistan

-

-

-

-

0.2

0.2

0.1

-

Portekiz

4.6

4.8

2.2

6.0

0.1

0.1

0

1.0

Rusya

9.0

9.0

4.1

12.0

12.0

12.0

5.2

15.0

İngiltere

2.0

2.1

0.9

2.0

-

-

-

-

Kuzey Amerika

ABD

0.1

-

-

-

0.2

0.2

0.1

-

Orta ve Güney Amerika

Arjantin

-

-

-

-

0.1

0.1

0

-

Bolivya

14.4

14.8

6.7

18.0

17.7

16.7

7.2

21.5

Brezilya

19.4

20.3

9.2

35.0

15.4

18.4

7.9

73.0

Meksika

-

-

-

-

2.1

2.1

0.9

5.0

Peru

22.3

27.0

12.2

20.0

0

0.8

0.3

10.0

Okyanusya

Avustralya

6

7.4

3.3

7.5

0.2

0.5

0.2

1.0

Dünya Toplam

204.2

221.5

100.0

221.0

211.0

232.1

100.0

377.5

Gelişmiş Ülkeler

12.7

14.3

6.5

15.5

7.6

9.7

4.2

10.5

Gelişmekte OlanÜlkeler

115.5

123.5

55.8

128.0

127.9

136.6

58.9

278.0

Çin ve Eski Sovyetler B.

76.0

83.7

37.8

77.5

75.2

85.8

37.0

89.0

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

 

 

Konsantre Tüketimi ve Talep Artışı

 

Dünyada bazı önemli tüketiciler ve bunların tüketimdeki büyüme oranları Tablo 6.3’de verilmiştir. Kalay dünya toplam tüketimi 1995’de 229 300 ton, 1996’da 233 100 ton olup bu miktarın önemli bir bölümünü batı dünyası tüketmektedir; 1995’de 179 500 ton, 1996’da    178 000 ton.

 

Yine dünya toplam kalay tüketimindeki artış 1960’larda % 2.1, 1970’lerde % -0.4, 1980’lerde

% 0.5 olarak gerçekleşmiştir. Buradan kalay tüketimindeki artış eğiliminin devam ettiği sonucuna varılabilir.

 

 

Tablo 3. Kalay Tüketim

 

Ülkeler

Tüketim

Tüketim (Bin Ton)

 

Büyüme %

 

1995

1996

1960

1970

1980’ler

Avrupa Birliği

58.6

56.8

-0.1

-1.7

0.5

Japonya

28.1

26.9

6.9

1.9

0.9

ABD

35.4

36.7

1.3

-1.6

-1.7

Diğer

57.4

57.6

1.4

2.3

3.4

Toplam Batı Dünyası

179.5

178.0

1.4

-0.2

0.8

Dünya Toplam

229.3

233.1

2.1

-0.4

0.5

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

 

 

Kalay Fiyatları

 

Tablo 6.4’de kalay fiyatları yer almaktadır. 1990-1997 yılları arasında fiyatlarda önemli dalgalanmaların olmadığı görülmektedir.

 

Tablo 4. Kalay Fiyatları

Pazar

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

LME Standart tenör

2.81

2.54

2.77

2.34

2.48

2.82

2.80

2.56

(US $/Lb)

 

 

 

 

 

 

 

 

1997’ye göre reel fiyatlar

3.67

2.92

3.10

2.56

2.65

2.94

2.85

2.56

(US $/Lb)

 

 

 

 

 

 

 

 

Kuala Lumpur/Pennag

16.45

15.0

15.3

13.1

14.15

15.2

15.3

15.5

(M $/kg)

 

 

 

 

 

 

 

 

Kuala Lumpur/Pennag

2.76

2.47

2.73

2.31

2.45

2.76

2.77

2.51

(US $/Lb)

 

 

 

 

 

 

 

 

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

Kalay Kullanım Alanları

 

Kalay teneke yapımında, kaplamacılıkta, çeşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır. Otomotiv endüstrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyatör, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır. Uçak ve gemi endüstrisi ile elektrik ve elektronik sanayinde geniş bir kullanım alanı vardır. Kimya sanayinde boya, parfüm, sabun, poliüretan üretiminden diş macunu yapımına kadar geniş bir alanda tüketilir. Bunların yanında matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endüstrisinde de kullanılmaktadır (DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Raporu ÖİK Raporu).

 

Gelişmiş ülkelerde kalayın 1996 yılı itibariyle kullanım alanları Tablo 5’de verilmiştir.

 

Tablo 5. Kalay Kullanım Alanları

Kullanım Alanı

Japonya (%)

İngiltere (%)

Kullanım Alanı

ABD (%)

Kullanım Alanı

Batı Dünyası (%, 1990’larda)

Kalay kaplama

27

34

Kalay kaplama

30

Kalay kaplama

30

Teneke

4

6

Elektrik

20

Lehim

31

Lehim

43

11

Konstrüksiyon

10

Kimyasal

15

Alaşımlar

8

33

Ulaşım

10

Diğer

24

İşlenmiş kalay

-

1

Diğer

30

 

Kimyasal ve diğer bileşikler

18

15

 

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

 

Kalayın İkamesi

 

Alüminyum, kalaysız çelik, cam, kağıt ve plastikler tenekedeki kalayın yerine ikame olabilir. Metalik olmayan materyaller, bakır, alüminyum ve çinko kaplı ürünler çatı kaplamasında ve yapı uygulamalarında kullanılabilir. Alüminyum alaşımlar, bakır bazlı alaşımlar ve plastikler, bronzdaki kalayın yerini alabilir. Epoksi reçineler, yeterli olarak verimli olmasa da lehimde kullanılabilir. www.madenpark.com

 

Kalay Arz-Talep Durumu

 

Tablo 6’da kalay arz-talep durumu verilmiştir.

Tablo 6. Başlıca Pazarlarda Kalayın Arz-Talep Durumu

 

İngiltere

Avrupa Birliği

Japonya

ABD

1995

1996

1995

1996

1995

1996

1995

1996

ÜRETİM  (Sn içeriği, ton)

Maden

1 972

2 103

6 000

6 900

-

-

-

-

Birincil Metal

-

-

1 600

5 500

600

500

-

-

İkincil Metal

100

100

5 400

3 350

-

-

100

100

İTHALAT (ton)

Cevher veya konsantre, (brüt)

8

18

113

262

78

0

0

0

İşlenmemiş Metal

9 750

10 009

56 576

54 086

28 019

25 272

33 255

30 004

İTHALAT ÜLKELERİ  (%)

Metal

Asya

Çin

8

16

36

37

25

22

17

8

Honkong

2

5

1

1

-

-

1

-

Hindistan

-

-

-

1

-

-

-

3

Endonezya

9

13

15

17

38

46

22

25

Malezya

22

28

20

20

29

24

11

3

Singapur

4

3

1

1

1

1

-

-

Tayland

-

-

-

2

6

6

-

-

Okyanusya

Avustralya

-

-

-

-

-

-

-

1

Avrupa

Avrupa Birliği

10

11

-

-

-

-

1

1

Rusya

-

-

4

8

-

-

-

-

Ukrayna

-

-

-

4

-

-

-

-

Kuzey Amerika

Kanada

-

-

-

-

-

-

1

1

ABD

2

-

1

1

-

-

-

-

Orta ve Güney Amerika

Bolivya

25

20

10

7

-

-

20

21

Brezilya

14

-

9

-

-

-

24

32

Şili

4

-

1

1

-

-

1

1

Peru

-

-

-

-

-

-

-

-

Diğer

Diğerleri Toplam

-

4

2

-

1

1

2

4

İHRACAT (ton)

Cevher ve Konsantre (brüt)

3 256

3 667

12 534

12 364

59

167

1 012

857

İşlenmemiş Metal

3

1

3 115

1 395

3

6

4 580

5 430

STOK   KULLANIMI                                                     -

-

-

-

-

-

11 450

11 760

TÜKETİM (Ton)

10 451

10 485

58 600

56 800

28 100

26 900

35 400

36 700

DIŞA BAĞIMLILIK

(Birincil Metal)

Tüketim %’si

93

95

97

95

100

94

94

82

Tüketim ve İhracatın %’si

93

95

92

93

100

94

83

71

DÜNYA TÜKETİMİNDEKİ ORANI (%)

Batı Dünyası

6

6

33

32

16

15

20

21

Dünya Toplamı

5

5

26

24

12

12

15

16

TÜKETİMDE BÜYÜME (%)

1960’lar

-1.6

-0.1

6.9

1.3

1970’ler

-4.9

-1.7

1.9

-1.6

1980’ler

0.5

0.5

0.9

-1.7

Kaynak: Minerals Handbook, 1998-1999

 

 

TÜRKİYE’ DE DURUM

 

Türkiyede bilinen kalay yatağı yoktur. MTA tarafından yapılan çalışmalarda bazı kalay cevherleşmeleri belirlenmiştir. Bu cevherleşmelerden önemli olabilecekler aşağıda verilmiştir:

  • Bursa-İnegöl-Soğukpınar-Madenbeleni-Tepe,
  • Niğde-Çamardı-Celaller,
  • Niğde-Ulukışla-Bolkardağı-Sulucadere.

Bu cevherleşmelerin rezervleri hakkında detay araştırmalar yapılmamıştır (DPT VII.  Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu).

 

Rezervler

 

Türkiyede kalay cevherleşmelerinin dışında ortaya konmuş bir kalay yatağı mevcut değildir.

 

Maden Üretimi ve Üretim Kapasiteleri

 

Türkiyede kalay yatağı bulunmadığından maden üretimi de yapılmamaktadır.

 

Tüketim Alanları

 

Ülkemizde kalay ihtiyacı ithalatla karşılanmakta olup, Dünyada olduğu gibi kaplamacılıkta, alaşımlarda lehim ve kimyasal madde yapımında, otomotiv-uçak ve gemi endüstrisinde, elektrik sanayiinde kullanılmaktadır.

 

Arz-Talep

 

1999 yılı verileri kalay hakkında sağlıklı yorumlar yapmak için yeterli gözükmemektedir. VII.Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Kalay Raporuna göre kalay üretiminin yapılmadığı ülkemizde ihtiyaç ithalat yoluyla karşılanmaktadır. DİE Verilerine göre kalay ithalatı kalay cevherleri, alaşımsız kalay, kalay döküntü ve hurdaları şeklindedir. İthalat ürünlerinden alaşımsız kalayın yeri önemlidir. İthalat yapılan ülkeler ise İngiltere, Çin, Endonezya ve Brezilya’dır. Türkiyenin kalay ithalatı Tablo 7’de verilmiştir. Kalay ithalatının 1989-1993 yılları arasında 773-1 290 ton/yıl arasında değiştiği görülmektedir. www.madenpark.comwww.madenpark.com

 

Tablo 7 Türkiye Kalay İthalatı

Yıl

Ürün

Miktar(kg)

Değer ($)

1989

Alaşımsız kalay

991 796

9 195 897.45

1990

Kalay cevherleri

1 000

7 713.32

 

Alaşımsız kalay

1 289 670

9 233 710.13

 

Kalay döküntü ve hurdaları

100

1 763.68

1991

Alaşımsız kalay

1 052 713

6 248 320.53

1992

Alaşımsız kalay

773 009

4 921 275.75

1993 (8 Aylık)

Alaşımsız kalay

529 837

3 125 030.45

Kaynak: DPT VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu

 

Diğer taraftan aynı yıllarda kalay ihracatımızın da olduğu, alaşımsız kalay olarak Libya, KKTC ve Bulgaristan’a 6 009 kg ihracat yapıldığı belirtilmiştir.

 

Kalay Talep ve İthalat Projeksiyonu

 

1999 yılı verileri sağlıklı bir projeksiyon için yeterli değildir. Ancak, VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu verilerinden hareketle kalay tüketiminin ithalatla karşılandığı ve  tüketimin

VII. Beş Yıllık Plan döneminde 1 000-1 500 ton/yıl olabileceği öngörülmüştür. VIII. Beş  Yıllık Dönemde de talebin artarak devam edeceği düşünülmektedir. Sağlıklı bir ithalat projeksiyonu yapmak olanaklı görülmemekle birlikte, önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin ihtiyacının 1 200-1 800 ton/yıl kalay olacağı tahmin edilebilir. Buna göre kalay ithalatına ödenecek miktar tahmini 8.5-16 milyon $/yıl’dır.

 

Kaynak:Madencilik Politikaları ÖzeI İhtisas Komisyonu Raporu